PSİKE İSTANBUL ETİK YÖNETMELİĞİ
ISTANBUL PSİKANALİZ EĞİTİM, ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME DERNEĞİ
(PSİKE İSTANBUL)
ETİK YÖNETMELİĞİ
GİRİŞ
IPA Etik Yönetmeliği esas alınarak hazırlanmış olan bu metin, Psike İstanbul Etik Yönetmeliği, IPA bünyesinde bir bileşen topluluk (Component Society) olarak psikanaliz eğitimi vermekte olan İstanbul Psikanaliz Eğitim, Araştırma ve Geliştirme Derneği’nin psikanalist ve aday üyelerinin bireysel mesleki ve etik uygulamaları için gerekli temel etik kuralları düzenler. PSİKE İstanbul Etik yönetmeliği yerel ihtiyaçları da dikkate alarak IPA Etik Yönetmelik ve IPA Ölçütlerinin tüm maddelerini kapsamaktadır.
Psike Istanbul Etik Yönetmeliği:
a- Psike Istanbul üyesi psikanalist ve adayların hastalarına ve kamuoyuna karşı sorumlu oldukları etik-psikanalitik ilkeler, mesleki yükümlülükler ve insani değerleri düzenler.
b- Psike İstanbul üyesi analist ve adaylarının sadece psikanaliz uygulamaları için değil, aynı zamanda psikoterapi, danışmanlık, her türlü klinik uygulama, aday eğitimi, supervizyon çalışmaları ve kurumsal tüm çalışmaları için geçerlidir.
c- Psike İstanbul üyesi analist ve adaylarının etik olmadığı gözlemlenen veya iddia edilen davranış veya uygulamalarını tespit etmek ve bu durum hakkında gerekli süreci işleme koymak yükümlülüğü ile ilgili temel kurallar bu yönetmelikle tanımlanır.
Psike İstanbul Etik Yönetmeliği 3 ana kısımdan oluşmaktadır:
1 Etik yönetmeliğin kapsamı ve nitelikleri
2 Etik ilkeler
3 Psike İstanbul Etik Süreç Yönetmeliği (Etik sorgulama ve şikayetleri ele alma işlemleri)
I. KISIM: ETİK YÖNETMELIĞİN KAPSAM VE NİTELİKLERİ
1. Kapsam ve tanımlar: Bu yönetmelik Psike İstanbul Bileşen Topluluğu üyesi psikanalistler ve Psike İstanbul Bileşen Topluluk üyesi adaylar için geçerlidir. Aday, Psike İstanbul Kabul ve İlerleme Komitesi tarafından psikanaliz eğitimine kabul edilmiş, resmi bir psikanaliz eğitimi sürecinden geçerek eğitimini tamamladıktan sonra Psike İstanbul bünyesinde psikanalist olması hedeflenen kişidir. Eğitim analizinden geçen Psike İstanbul adayları, diğer tüm hastalarla aynı haklara sahiptir.
2. Yönetmeliğin Nitelikleri:
a) Bu yönetmelik sadece etik meselelerle ilgilidir. Psikanaliz eğitimine başvuru ve kabul için gereklilikler, psikanaliz eğitim sürecinde adayın yerine getirmesi gerekenler, Psike İstanbul Tüzüğü’nde Aday Kabul Ölçütleri ve Kabul ve İlerleme Komitesi’nin Görev ve Sorumlulukları kısmında açıklanmıştır. (Psike İstanbul Tüzüğü, Aday Kabul Kriterleri ve Kabul-İlerleme Komitesinin Sorumluluklarının altında, Psike Istanbul Tüzüğü Madde16).
b) Psike İstanbul Etik Kurulu kendi üyeleri üzerinde olgu değerlendirmesi için tam yetkiye sahiptir.
3. Psike İstanbul Etik Kuruluna Şikayette Bulunma Süreci:
a) Psike İstanbul üyesi psikanalistler, adaylar, Psike İstanbul’un yetkili organları, ilgili bir hasta veya hastanın aile üyesi, mesleki bir kurum bir şikayette bulunabilir
b) Şikayet bir psikanalist ya da adayın psikanaliz ile ilgili tüm çalışma ve uygulamalarına ilişkin olabilir. Kurum olarak Psike İstanbul’un bir profesyonel faaliyeti de şikayet konusu olabilir.
c) Henüz soruşturulacak bir ihlal olmadığı durumlarda Psike İstanbul Etik Kurulu bir veya birden fazla ilkenin yorumlanması veya bir ilkenin uygulanmasına dair tavsiye niteliğinde bir görüş bildirebilir. Bu iki şekilde olabilir: Bir aday, psikanalist veya süpervizör etik kurul ile görüşme talebinde bulunabilir. Ya da Etik Kurul dikkatini çeken ve etik açıdan açmazlara işaret eden bir konuyu açıklığa kavuşturmak üzere ilgili tarafları bir görüşmeye çağırabilir.
II. KISIM: ETİK İLKELER
1. Psikanalizin Saygınlığına ve Psikanalitik Çerçeveye Azami Özen
a) Psikanalist mesleğinin saygınlığını korumaya özen göstermelidir. Psikanalist, meslektaşlarının, Psike İstanbul’un ve psikanalizin saygınlığını zedeleyecek şekilde uygunsuz davranışlarda bulunmamalıdır.
b) Psikanaliz uygulamasında psikanalitik çerçevenin iyi tanımlanması ve korunması esastır. Seansların süresi, sıklığı, ücretler, ücret ile ilgili koşullar, düzenlemeler vb analizin başlamasından önce hastaya açıklanmalı ve hastanın onamı alınmalıdır.
c) Bu koşulların dışında bir psikanalist hastası ile herhangi bir maddi, manevi, duygusal, cinsel, mesleki ilişki içinde olmamalıdır. Psikanalist geçmişte bu ilişkilerden herhangi birini kurmuş ise o kişiyi analize almamalıdır.
d) Psikanalist herhangi bir kişi veya kurumun, meslektaşı veya analizandının saygınlığına düşüncesizce veya kötü niyetle zarar vermemelidir. Psikanaliz eğitiminin gerektirdiği eğitim sürecinin (ilerleme görüşmeleri gibi) dışında, gerekmeyen durumlarda psikanalist meslektaşını değerlendirmeye kalkışmamalıdır.
2. Mesleki ve Genel Gizlilik
Gizlilik psikanalitik uygulamanın en temel özelliğidir.
a) Psikanalist hastalarına ait bilgilerin ve evrakların gizliliğini korumak zorundadır.
b) Psikanalist hastaları ve meslektaşlarına karşı profesyonel ve psikanalitik gizliliğin gerektirdiği biçimde dürüst bir yaklaşım içinde olmalıdır,
c) Eğer bir analizan özkıyım veya bir başkasına ciddi zarar verme riski taşıyor ise, psikanalist bu durumu önlemek için gerekli önlemleri almalıdır.
3. Gücün Kötüye Kullanımı
a) Psikanalist, analiz sırasında veya analiz bittikten sonra analist ve analizan arasında olabilecek güç dengesizliğini dikkate almalı ve hastasının veya eski hastasının bağımsızlığı üzerinde olumsuz bir etki yaratacak şekilde davranmamalıdır.
b) Psikanaliz isteğe bağlıdır ve hasta herhangi bir zaman tedaviye devam etmemeyi seçebilir veya başka bir tedavi veya öneri arayışına girebilir.
c) Analizin veya başka bir tedavinin sonlandırılması genellikle karşılıklı anlaşma ile olur. Eğer psikanalist tedaviye devam etmeme kararı vermek zorunda kalırsa, hastanın tedavi ihtiyacını dikkate alır ve mümkün olabilecek alternatif tedavi kaynaklarına ilişkin bilgilendirmeyi yapar.
d) Psikanalist herhangi bir mesleki veya kurumsal konumunu hastalara, kendisinden süpervizyon alanlara ve meslektaşlarına baskı yapmak için kullanmamalıdır. Baskı kurmak amacıyla gizli bilgilerin kullanımı ve ifşa edilmesi de buna dahildir.
e) Psikanalist veya aday kendisinin tedavi etmekte olduğu hastaya veya süpervizyon alan adaya herhangi bir yakınlaşma teklifinde bulunamaz ve onunla cinsel ilişki kuramaz.
f) Psikanalist ya da aday herhangi bir psikanalitik uygulama esnasında (psikanalizin çeşitli klinik uygulaları, psikanaliz eğitimi, süpervizyon vb) herhangi bir sahtekarlık, kandırma veya zorlayıcı bir tutum içinde bulunamaz.
g) Psikanalist bulunduğu yetkili komisyon/kurul/ jüri içinde, analizanlar, diğer psikanalistler veya adaylar hakkında alınacak kararlar ve değerlendirmeler sırasında gücünü, konumunu, bilgisini istismar edici bir biçimde kullanmamalıdır.
4. İnsan Haklarına Saygı
Bir psikanalist Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Bildirgesi’nde ve IPA’nın Ayrım Yapmama İlkesi’nde[LU1] * tanımlandığı biçimde temel insan haklarının ihlal edildiği bir durumda asla yer almamalı veya herhangi bir şekilde ihlale imkan vermemelidir.
5. Mesleki Gelişim Koşulları ve Becerilerde Azalma ve Hastalık Halinde Çalışmanın Etik Koşullarda Sürdürülmesi
a) Psikanalist kendisini “Sürekli Mesleki Gelişim” e adamış olmalıdır ve meslektaşları ile bu çerçevede bilgi alışverişini uygun düzeyde sürdürmelidir. Mesleki ve bilimsel gelişmelere ilişkin yeterli güncel bilgini mesleki uygulaması boyunca devam ettirmelidir.
b) Psikanalist adayının eğitim analizi bozulmuşsa (örneğin analistinin hastalığı, ölümü ya da analiz sırasında istismar söz konusu olmuşsa) eğitim analizinin olması gerektiği biçimde tamamlanabilmesi için bir çözüm aranır. Böyle durumlarda genellikle adaya yeni bir psikanalize başlaması önerilir.
c) Psikanalist başka bir meslektaşının mesleki zorunluluklarını yerine getirme kapasitesinin bozulmuş olduğunu görürse, o meslektaşını bilgilendirmek ve onu desteklemekle görevlidir.
d) Psikanalist herhangi bir nedenle kendi mesleki uygulaması ve kapasitesi ile ilgili şüpheye düşerse, öncelikle daha kıdemli bir meslektaştan acilen öneri almalıdır. Bunun mümkün ve yeterli olmadığı durumlarda Psike İstanbul Etik Kurulu’na başvurmalıdır.
e) Psikanalist, başka bir psikanalistin etik kuralları ihlal edecek şekilde davrandığına dair bir kanıt görürse, Psike İstanbul Etik Kurulu’nu bilgilendirmekle yükümlüdür.
f) Psikanalistin mesleki kapasitesi ile ilgili göze çarpan endişelerin varlığında, doğrudan bir şikayet gerekliliği olmaksızın, analistler Psike İstanbul Etik Kurulu’nu bilgilendirmekle görevlidir.
g) Psikanalistin ani hastalığı ya da ölümü olasılığına karşı, bu olasılığın gerçekleşmesi halinde hastalarını uygun şekilde bilgilendirecek ve hastalarının kayıtlarını gizlilik ilkesine sadık kalarak yok edecek bir meslektaşını önceden belirlemiş olması önerilir.
III. PSİKE İSTANBUL ETİK SÜREÇ YÖNETMELİĞİ
A) ETİK SORGULAMA VE ŞİKAYETLERİ ELE ALMA İŞLEMLERİ
A1- Bir Talep veya Şikayet Dilekçesi Yazma:
a) Psike İstanbul Etik Kurulu’na yönelik bir talep ya da şikayet yazılı formda olmalı ve dilekçede ıslak imza bulunmalıdır. Zarfın üzerinde, açıkça belli olacak şekilde “Dikkat: Etik” yazılmış olmalıdır. Zarf iadeli taahhütlü posta ya da kurye yoluyla Psike İstanbul dernek merkezine gönderilmelidir. Kurye veya iadeli tahahhütlü fişi zarfla birlikte muhafaza edilmelidir.
b) Dernek merkezine gelen zarf sadece Etik Kurul başkanı ya da kendisinin yazılı olarak görevlendirdiği bir etik kurul üyesi tarafından açılabilir.
c) Elektronik posta yolu ile yapılan başvurular etikkurul2024@psikeistanbul.org adresine yapılabilir. Ancak daha sonra yazılı olarak şikayeti iletmesi ve ıslak olarak imzalaması istenir.
d) Şikayet dilekçesi sürecin başlatılmasını talep eden kişi veya kişilerce imzalanmış olmalıdır,
e) Etik Kurul gelen şikayetin bir ön değerlendirmesini yapar. İncelemeye karar verdiği durumda, 30 gün içerisinde konunun tüm muhataplarına şikayetin kopyasını da içeren bir bilgilendirme yazısı gönderilir. Bu bilgilendirme yazısı muhatabın ve/ muhatapların ismi, adresi ve şikayet dilekçesi ile birlikte, bildirim gönderim tarihini içermelidir. “Muhatap” davranışının etik olmadığı iddia edilen bir üye ve/veya Psike İstanbul’un kendisi ya da herhangi bir organı olabilir.
f) Eğer ilgili şikayet etik kurul tarafından değerlendirilmeye uygun görülmezse bu karar gerekçesi ile birlikte muhataba bildirilir. Bu bilgilendirme 30 gün içerisinde yapılır.
g) Tüm başvurular ve toplanacak bilgiler Psike İstanbul dernek merkezinde kilitli özel bir dolapta muhafaza edilir. Özel bir kayıt defteri tutulur ve her gelen şikayet dilekçesi bir protokol numarası verilerek bu deftere işlenir.
h) Eğer herhangi bir aşamada elektronik posta yoluyla bilgi aktarımı ya da yazışma yapılmışsa gizliliği sağlanır.
i) Etik kurul incelemeye aldığı bir olguyu şikayet tarihinden itibaren en geç bir yıl içinde tamamlamalıdır.
A2- Etik Kurul Yaptırımları: Etik Kurul şikayetlerin yanısıra, etik talepleri de kabul eder ve değerlendirir. İncelemeleri sonucunda herhangi bir yaptırım ya da öneride bulunursa, Psike İstanbul Yönetim Kurulu’nu bilgilendirir.
A3- Etik Kurul Üyelerinin Değerlendirme Sürecini Etkileyebilecek Özel Durumlar: Bir etik talep veya şikayet sahibi ile geçmişte ya da halen tedavi, ailevi, mesleki ve/veya ekonomik anlamda herhangi bir özel ilişkisi ya da çıkar çatışması olan Etik Kurul üyesi, Etik Kurul Başkanlığına bu sorunu yazılı olarak ivedilikle bildirmeli ve değerlendirme ve yaptırım uygulanması süreçlerinde yer almamalıdır. Bu durum Etik Kurul başkanını da kapsar.
A4- Psike İstanbul’un IPA’yı Bilgilendirmesi: Psike İstanbul etik bir nedene dayanarak bir üyesini üyelikten çıkartır, uzaklaştırır veya bir yıldan uzun süre üyeliğini askıya alırsa; veya bir üye kendisine karşı etik temelli bir şikayet veya talep işlemde iken üyelikten ayrılırsa; Psike İstanbul yönetim kurulu 30 gün içerisinde söz konusu üyenin adı ve ihlal edilen etik kuralı ve uygulanan yaptırımı içeren bilgileri IPA Etik Kuruluna bildirmelidir.
A5- Gizlilik: Etik kural ihlalini iddia eden tüm şikayetler gizlilik içerisinde işlem görmelidir. Gizlilik ilkesine, etik kurul üyelerinin, eğitim komisyonu ve yönetim kurulu üyelerinin hem görevleri sırasında hem de bu üyelerin görevlerinin bitiminden sonra da uymaları beklenir
A6- Zaman Kısıtları: Bu işlemler sırasında sürdürülen tüm iletişimler bildirimler, cevaplar ve yaptırımlar mevcut şartlarda makul bir hızla yürütülmelidir. Gerekli olduğunda, Psike İstanbul Etik Kurulu belirli bir talep çerçevesinde veya şikayetin esası ve koşullarına bağlı olarak zaman kısıtı koyabilir. Sıra dışı durumlar haricinde herhangi bir şikayet durumunda yapılan işlemin bütünüyle tamamlanma süreci, şikayetin tarihinden itibaren 1 yılı geçmemelidir.
A7- Şikayetin Geri Çekilmesi: Psike İstanbul Etik Kurulu’na bir şikayetin resmi olarak iletilmesi durumunda, başvuru sahibi şikayetini Etik Kurulun onayı olmadan geri çekemez. Başvuru sahibi Etik Kurul ile işbirliği yapmazsa, şikayeti dikkate almaya devam edip etmemek Etik Kurulun kendi takdirindedir.
A8- Üyelikten Çekilme: Şikayet Etik Kurula resmi olarak iletildiğinde, eğer şikayet sahibi işbirliğine girmez veya işbirliğinden vazgeçerse, üyelikten ayrılırsa veya ölürse, şikayeti veya başvuruyu dikkate almaya devam etmek Etik Kurulun takdirindedir.
B) PSİKE İSTANBUL ETİK KURULUNA BAŞVURULAR VE ŞİKAYETLERİN ELE ALINMA İŞLEMLERİ
B1- Psike İstanbul ile Resmi Yazışmalar: Bir başvuru üzerinde “Gizli: Etik” ibaresi ile geldiğinde, Yönetim Kurulunda bu yazışmaları Etik Kurula havale etmekle görevli kişi gelen evrakın kopyasını Psike İstanbul Etik Kurulu başkanına gönderir. Belgenin aslı Psike İstanbul dernek merkezinde güvenlik altında muhafaza edilir.
B2- Etik Kurulun Ön Değerlendirmesi: Etik Kurul başkanı şikayet başvurusunun bir kopyasını, gizlilik koşullarına uyarak Etik Kurul üyeleri ile paylaşır. Kurul üyeleri konu hakkında bir araya gelerek bir görüşme yaparlar. Kurul olguyu ele almak ya da almamak yönünde bir karar alır. Acil durumlarda, Etik Kurul başkanı talep veya şikâyeti başkan yardımcısı ile gözden geçirebilir.
B3- Etik Kurul Yaptırımları: Etik konusunda bir şikayet başvurusunun ön değerlendirmesinin ardından, toplanır ve olguyu araştırır. Daha sonra belirlenmiş yaptırımlardan uygun bulunan bir tanesi doğrultusunda harekete geçilir. Karar için oy çokluğu yeterlidir.
Etik Kurul şunları yapabilir:
a) Başvurunun sahibine, şikayetin Psike İstanbul Etik Kurulunun değerlendirme ölçütlerine uymadığını bildirebilir.
b) Başvuruyu değerlendirmeye alıp, kapsamlı bir değerlendirme yürütebilir.
c) Olgu üzerinde delil aramak yönünde kapsamlı bir değerlendirme başlatabilir,
d) Etik Kurul olgu üzerindeki değerlendirmesini tamamladığında uygulanacak yaptırımlarla ilgili önerisini yönetim kuruluna iletir. Karar Yönetim Kurulu tarafından taraflara iletilir.
B4- Yasal Tavsiye: Etik Kurul ve Yönetim Kurulu uygun veya gerekli bulursa, hukuki görüş alabilir.
B5- Delil Toplama Yöntemleri: Etik Kurul tarafından yürütülen olgu ile ilgili delil toplama aşamasına ilişkin genel ölçütler aşağıda listelenmiştir:
a) Kurul, kendilerine bir şikâyet geldiğini tüm taraflara bildirmelidir ve cevap vermeleri için makul bir zaman sunmalıdır.
b) Başvuru sahiplerinin tüm kayıtları ve tanımlayıcı bilgileri gizli tutulmalıdır.
c) Etik Kurul, gerekirse bir soruşturmacı veya kurul adına hareket edebilen bir “Alan Ziyaret Ekibi” atayabilir. Bu atanan soruşturmacı veya ekip resmi bir soruşturma yürütebilir ve vakayı derleyip, kendi bulgularını özetleyen resmi bir raporu, karar vermesi için, Etik Kurula sunabilir.
d) Olağanüstü bir durumun gerektirdiği koşullarda, etik kurul avukat ile temsil edilme hakkına izin verebilir.
e) Süreç mümkün olduğunca hızlı ve ekonomik bir şekilde ele alınmalıdır.
f) Özgül sorular ya da konular bir veya birkaç bilirkişiye veya alt komitelere danışılabilir.
B6- Yaptırımların Türleri: Etik kurul aşağıdaki eylemlerden herhangi birini Yönetim Kuruluna önerebilir:
a) Aklama: Kanıtların yetersiz olması nedeniyle etik dışı davranışın gerçekleştiğine dair kanaate varılmadıysa; üyenin kusurlu bulunmadığına karar verilebilir.
b) Haksız Hüküm Olmaksızın Şikâyeti Reddetme: Elde güvenilir kanıtın olmaması veya yetersiz olmasından veya yöntemsel bir kusurdan ötürü karar verilemeyen durumlarda şikayet reddedilebilir.
c) Uyarı
d) Kınama
e) Psike İstanbul Etik Kurulu ilgili üyeye şikayet konusuyla ilgili etik kaygılarını ifade edebilir ve süpervizyon alması veya analize başlaması gibi önerilerde bulunabilir:
f) Dernekten Uzaklaştırma: Böyle bir uzaklaştırmanın süresi belirli olmalı ve üç yılı aşmamalıdır.
g) Kalıcı Olarak Üyelikten İhraç Etme.
h) Geri Kabulu Engelleme: Bir şikâyet ele alınırken, yargı aşamaları sürerken veya temyiz tamamlanmadan önce, üyenin istifa etmesi durumunda, üyenin tekrar derneğe başvurması engellenebilir.
ı) Başvuru bir üyenin uzaklaştırılması ya da üyelikten çıkarılmasıyla sonuçlanmışsa, Yönetim kurulu ilgili eylem hakkında Psike İstanbul üyelerini ve IPA’yı bilgilendirir.
B7- Etik Kurulun Kararları İle İlgili İtirazlar:
a) Etik kurulun verdiği karara taraf veya taraflar 3 ay içinde itiraz edebilir. İtiraz doğrudan Psike İstanbul Etik Kuruluna yapılmalıdır. Bu itiraza ilişkin değerlendirme en geç bir yıl içinde sonuçlandırılır ve kesin karara bağlanarak nihai karar itiraz sahibine bildirilir.
b) Etik kurulun eylemsizliğine dair herhangi bir şikayet başvurusu doğrudan Yönetim Kurulu’na iletilmelidir. Yönetim Kurulu başvuruyu uygun bulabilir veya delil yetersizliği (üçte-ikilik oy gerektirir) şeklinde reddebilir.
B8-Etik Kurulun Diğer İşlevleri:
a) İnceleme Talebi: Etik Kuruldan belirli bir konuda, gerçek ya da varsayımsal olgular hakkında tavsiye niteliğinde görüş istenebilir.
b) Etik kuruldan varolan yönetmeliklerin üzerinde tekrar çalışılması ve bazı kısımların düzeltilmesi istenebilir; bu talep Yönetim Kurulu tarafından onaylanmış olmalıdır.
B9- Masrafların Bir Tarafa Ödetilmesi:
Bir etik olgu ele alınırken, eğer taraflar kendilerinden istenilen bilgiyi saklamak, çarpıtmak ya da etik bir meseleyi kendini savunmak için yaymak gibi aldatıcı yollara başvurursa Yönetim Kurulu PSİKE İstanbul’un ve/veya karşı tarafın masraflarını, rencide eden tarafın aleyhine tahakkuk ettirebilir.